,,Figle w imię poznania’’ recenzja książki dr Alberta Moukheibera

Wśród literatury popularnonaukowej zawsze bardzo dobrze radziły sobie pozycje z zakresu psychologii. Ciekawość ludzi związana z funkcjonowaniem naszych umysłów popychała różnych autorów i różne wydawnictwa do „produkowania” pozycji, które o wspomnianą psychologię jedynie się ocierały lub były wypełnione niebezpiecznym, spłycającym i nieprofesjonalnym bełkotem (para)psychoterapeutycznym i samorozwojowym. Do rzadkości, moim zdaniem, należały publikacje ciekawe, które potrafiły zręcznie czerpać z teorii, skłaniać do refleksji, a jednocześnie nie zanudzać czytelnika niepotrzebną, pompatyczną narracją. Moje podejście do pozycji popularnonaukowych nawiązujących do psychologii jest raczej pełne dystansu, o ile nie sceptyczne. Miłym zaskoczeniem okazała się książka „Twój mózg płata Ci figle”.

Jej autorem jest dr Albert Moukheiber, neurobiolog i psycholog kliniczny, promujący rozwój kompetencji z zakresu krytycznego myślenia. Dr Moukheiber skupił się w swojej publikacji na błędach poznawczych, które towarzyszą nam w codziennym życiu, zaletach i wadach ich występowania oraz korzyściach płynących z podejmowania próby „przyłapywania się” na ich stosowaniu. Mało tego – dokonuje krytyki psychologicznych szarlatanów, speców od reklamy i PR-u czy guru. Każdy opis błędu poznawczego okraszony jest przykładem, w dodatku bardzo współczesnym – książka wydana została w 2020 roku, więc zjawiska w niej opisane bardzo często nawiązują do ludzi i zdarzeń nam współczesnych.

Zaskoczył mnie związek notki wydawniczej i treści książki. Myślę, że każda z osób czytających doświadczyła rozbieżności między „reklamą” i obietnicami wydawcy a tym, z czym zetknęła się w publikacji. W przypadku „Twój mózg płata Ci figle” wydawca pisze: „W książce znajdziemy odpowiedź na pytania: czy nasze wspomnienia są prawdziwe? Czy skuteczniejsza jest intuicja, czy namysł? Dlaczego pewniki bywają niepewne? Dlaczego stres, najlepszy przyjaciel neandertalczyków, jest naszym wrogiem? Co wpływa na nasze poglądy, decyzje i działania? W rezultacie zrozumiemy – co zniekształca nasz tok myślenia i jak możemy uchronić się przed zastawionymi na nas pułapkami, a przede wszystkim – jak możemy nabrać dystansu do siebie i otworzyć się na innych” – i faktycznie tak jest. Żadne z pytań nie pozostaje bez odpowiedzi i żadna z obietnic nie jest bez pokrycia. Duży punkt dla twórcy notatki wydawniczej.

W książce w sposób nienachalny autor przekazuje narzędzia do obserwacji własnych przekonań, emocji, reakcji. Na pewno nie robi tego w stylu popularnej formuły: „10 technik, które musisz znać, by nie dać oszukiwać się swojemu mózgowi”. Wydaje się raczej, jakby mówił: „Hej! W Twoim codziennym życiu ulegasz efektowi dezinformacji, teraźniejszości, potwierdzenia, heurystykom i wielu, wielu innym zjawiskom poznawczym, a ja chcę pokazać Ci, kiedy to się dzieje i jak podjąć próbę zapanowania nad tym. Pogadamy? Zapraszam.” Ja to zaproszenie przyjęłam, gadało się dobrze, teraz czekam na kolejne spotkanie.

Jedyny aspektem książki, który mnie utrudniał nieco odbiór, jest segmentacja tekstu. Śródtytuły nie zawsze pojawiają się w sensownym miejscu i niejako dają znać, że dany wątek się zakończył, byśmy po chwili mogli odkryć, że jest kontynuowany.

„Twój mózg płata Ci figle” czyta się szybko, jest pisany zrozumiałym, lekkim, ale nie infantylnym językiem, posiada słownik użytych pojęć, który może służyć utrwaleniu lub przypomnieniu treści zawartych w książce. Dodatkowo stanowi ważną publikację w dobie fake newsów, intensywnej polaryzacji społecznej, manipulacji medialnych i reklamowych, skrajnych postaw i poglądów. Daje bowiem wyraźny sygnał, że nie wszystko jest czarno-białe, a już na pewno nie wszystko jest takie, jakim się nam wydaje.

Autorka recenzji: dr Katarzyna Dąbrowska- Żmuda

W ramach współpracy Wydawnictwem Zysk i S-ka czytamy książki, by potem dzielić się z Wami swoimi przemyśleniami z lektury. Nowe recenzje będą się pojawiać na naszej stronie internetowej, a rozdania książkowe na naszym instagramie.